DDD

Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych

Skupiamy się nie tylko na pomocy osobom bezpośrednio uwikłanym w sidła nałogu, ale również dorosłym dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych, czyli z rodzin, w których zaburzenia często (choć nie zawsze) wiążą się z uzależnieniem jednego z jej członków. Wiemy, że podczas choroby bliskiej osoby cierpią również jej przyjaciele oraz rodzina, a zwłaszcza dzieci, które dorastają w niezdrowej atmosferze.

Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (inaczej DDD) to termin przyjęty do określania dojrzałych już osób, które wzrastały w rodzinach o zaburzonej równowadze, hierarchii wartości, braku akceptacji. Pomagamy im odnaleźć się w środowisku, a często także zwalczyć lęki lub pomóc w walce z własnym nałogiem. Poniżej zebraliśmy wartościowe informacje o tym, kim są dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych.

Rola rodziny w kształtowaniu osobowości dziecka

Rodzina pełni w rozwoju człowieka istotną rolę – kształtuje ona osobowość jej członków oraz sposób, w jaki będą się zachowywali. Fundamentalną potrzebą dzieci jest nawiązanie z rodziną więzi emocjonalnej. Tylko w ten sposób można je uchronić przed zaburzeniami osobowości i modelować ich charakter.

Prawidłowo funkcjonująca rodzina powinna zapewniać dziecku bezpieczeństwo i spokój, zaspokajać jego potrzeby emocjonalne – przynależności i akceptacji – szanować jego autonomię oraz prawo do wyrażania własnego zdania. Dziecko jest nie tylko postronnym obserwatorem rejestrującym najbliższą rzeczywistość, ale i bezpośrednim uczestnikiem wydarzeń. W przyjaznym klimacie rodzinnym uczy się, jak wyrażać emocje, jak budować kontakty z innymi, jak negocjować, przekonywać do własnych racji.

Przyczyny patologii rodzinnej

Przyczyny patologii rodzinnej mogą mieć podłoże biologiczne lub społeczne. Za zjawiska patologiczne utrudniające właściwy rozwój dziecka uważa się:

• alkoholizm,
• narkomanię,
• przestępczość,
• konflikt w rodzinie,
• nieporadność wychowawczą,
• trudne warunki materialne,
• bezrobocie,
• choroby i zaburzenia psychiczne,
• prostytucję,
• rozboje,
• gry hazardowe,
• przemyt,
• włóczęgostwo,
• unikanie uczciwej pracy.

Wskazane czynniki najczęściej nakładają się na siebie. Samo leczenie alkoholizmu czy innej przypadłości u osoby, u której występuje problem, może nie wystarczyć, aby uzdrowić sytuację rodzinną. W wyniku patologicznych działań następuje trwały rozkład współżycia wewnątrz rodziny, realne zerwanie więzi rodzicielskiej i małżeńskiej. Dziecko kształtujące swoja osobowość w środowisku, gdzie pojawiają się tego typu problemy, nie jest zdolne do uspołecznienia się. Staje się świadkiem sytuacji, gdzie rodzice wchodzą w kolizję z prawem i zasadami moralnymi. Korzysta ze wzorców wyniesionych z domu.

Funkcjonowanie rodziny patologicznej

Rodzina patologiczna nie wspiera pozytywnych aspektów działalności szkoły. Niekiedy broni się przed dostępem do swoich problemów osób trzecich, uniemożliwiając udzielenie jej jakiejkolwiek pomocy. Większość elementów działalności wychowawczej takiej rodziny różni się znacznie od poziomu tych, które tworzy rodzina normalna, np. rodzice nie tylko akceptują, ale i zachęcają dzieci do kradzieży, ponieważ jest to ich sposób na zdobycie środków do życia.

Kiedy dziecko ze strony najbliższych nie ma zapewnionych potrzeb fizjologicznych i bezpieczeństwa, nie jest w stanie realizować potrzeb wyższego rzędu, jak np. potrzeby akceptacji, miłości lub przynależności. Dziecko całą swoją energię skupia na przetrwaniu trudnej sytuacji, niejako dziedzicząc taki stan rzeczy. Przez to w dorosłym życiu często powtarza niewłaściwą drogę życiową swoich rodziców.

Rodzina dysfunkcyjna

Gdy rodzina nie zapewnia dziecku opieki, wsparcia, miłości, ani nie zaspokaja jego potrzeb biologicznych i emocjonalnych, dochodzi do dysfunkcji – zachowań o charakterze patologicznym. Rodzina dysfunkcyjna nie spełnia swych zadań względem dzieci, a przyczyną dysfunkcji są zachowania rodzica.

Rodzina dysfunkcyjna to między innymi:

• rodzina z problemem alkoholowym,
• rodzina z problemem wykorzystywania seksualnego,
• rodzina z terrorem psychicznym (przemoc emocjonalna),
• rodzina z przemocą fizyczną,
• rodzina z przewlekłą chorobą, przy czym chory obarcza winą za swój stan domowników, staje się postacią centralną w rodzinie, terroryzuje ją, wymusza pewne zachowania.

Jednak dysfunkcje w rodzinie mają związek nie tylko z używkami, przemocą fizyczną i niskim statusem materialnym rodziny. Wiążą się zarówno z brakiem pozytywnych uczuć, jak i z ich nadmiarem. W obu przypadkach dochodzi do zaburzenia równowagi, złamania zasady „złotego środka” w wychowaniu. Niekorzystny stosunek emocjonalny rodziców do dziecka może przejawiać się w następujący sposób:

• postawa akceptacji przypadkowej,
• koncentracja nadmiernie opiekuńcza,
• koncentracja nadmiernie wymagająca,
• unikanie odtrącające,
• unikanie zaniedbujące.

Wszystkie z podanych postaw zakłócają u dziecka poczucie bezpieczeństwa i wewnętrzny spokój. Dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej może być przyczyną nieodwracalnych zmian w psychice dziecka, zaniżonych osiągnięć w szkole, braku aspiracji i planów życiowych, jak również nieumiejętności budowania w przyszłości trwałych związków uczuciowych. Brak pozytywnych wzorców wyniesionych z domu rodzinnego może być przyczyną braku wiary w siebie, braku poczucia własnej wartości, umiejętności współdziałania w społeczeństwie. Niewłaściwymi oddziaływaniami w dzieciństwie, które powodują wymienione wyżej zaburzenia, są m.in.:

• bezpośrednia lub pośrednia dominacja,
• obojętność,
• niekonsekwentne postępowanie,
• brak poszanowania indywidualnych potrzeb dziecka,
• poniżanie go,
• okazywanie mu zbyt wiele podziwu lub jego brak,
• zmuszanie do stawania po czyjejś stronie w sporach między rodzicami,
• nadopiekuńczość,
• izolowanie od rówieśników,
• niesprawiedliwość.

Zachowania te prowadzą do niezaspokojenia podstawowych potrzeb i zakłócenia poczucia bezpieczeństwa, co ma wpływ na przyszłe dorosłe życie dziecka. Na skutek wymienionych działań w rodzinie dysfunkcyjnej zacierane są granice pomiędzy pełnionymi rolami –dziecko przejmuje niektóre lub wszystkie zadania rodzica w zakresie odpowiedzialności za zaspokajanie własnych potrzeb. Wypracowuje ono szereg mechanizmów obronnych, ponieważ nie jest w stanie inaczej przetrwać rzeczywistości, w której jest zmuszone się wychowywać.

Gdy staje się dorosłe, nadal zmaga się ze skutkami swoich doświadczeń i może potrzebować dobrze poprowadzonej terapii dla dorosłych dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, by oduczyć się dalszego powielania niezdrowych schematów. Warto jednak wiedzieć, jakie zachowania mogą świadczyć o tym, że wskazane jest leczenie syndromu DDD.

Po czym poznać dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych?

Wśród trudności, z jakimi zmagają się dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych wymienić trzeba przede wszystkim obniżone poczucie wartości, które powstrzymuje radość z odnoszonych sukcesów i sprzyja podważaniu wszelkich osiągnięć. Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych mają często problemy z radzeniem sobie ze złością i lękiem, co z zewnątrz bywa odbierane jako nadmierna emocjonalność lub drażliwość. W rzeczywistości zaburzenia te mogą m.in. prowadzić do poczucia pustki, skłaniać do prokrastynacji, a nawet powodować uciążliwe objawy somatyczne.

DDD zwykle nie potrafią stawiać granic i wycofują się z sytuacji konfliktowych, bojąc się odrzucenia. Jednocześnie są często silnie przekonane o samowystarczalności, zatem unikają proszenia o pomoc i komunikowania swoich potrzeb. Z tych powodów mają często trudności w budowaniu zdrowych relacji, zwłaszcza związków partnerskich.

W naszym ośrodku specjalizujemy w udzielaniu pomocy dorosłym dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych, w których przyczyną zaburzeń jest uzależnienie. Jeżeli podejrzewasz, że należysz do grupy DDD, skorzystaj z oferowanej pomocy – przeprowadzimy stosowny test diagnostyczny oraz wdrożymy odpowiednią terapię, zapewniając Ci stuprocentowe, profesjonalne wsparcie w procesie leczenia.